Bir baraj savaşa yol açabilir mi? (4)

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, ülkesindeki medya organlarına yönelik yaptığı çağrıda Nahda (Rönesans) Barajı çatışmasına askeri bir çözüm olduğu yönünde söylemlerde bulunulmamasını istedi. Sisi, 28 Temmuz’daki açıklamasında Mısır’ın devamı gelecek bir müzakere savaşında olduğunu belirterek Mısırlıları rahatlatmaya da çalıştı, ‘uzlaşı sağlanmayacak herhangi bir şeyi imzalamayı kabul etmediğini’ vurguladı.

Afrika Birliği (AfB) temmuz ayının başından bu yana Etiyopya’nın Mavi Nil’de inşa ettiği Nahda Barajı’nın doldurulması ve işletilmesiyle ilgili kurallar konusunda nihai bir anlaşmaya varma umuduyla zorlu müzakereler yürütüyor. Kahire, barajın Nil sularındaki payı üzerinde olumsuz etkilere yol açmasından endişeli.

Etiyopya’nın baraj rezervuarını doldurma faaliyetinin ilk aşamasının sona erdiğini duyurmasıyla son günlerde anlaşmazlık tırmandı. Addis Ababa, tavrını açıklamak için küresel çapta bir ‘diplomatik kampanyaya’ hazırlarken uluslararası alanı kendi görüşüne karşı kırmaya çalışıyor. Etiyopya ayrıca Nil Havzası’ndaki diğer ülkeleri de kampanyasının yanına çekmeye çalışıyor.

Sisi, 28 Temmuz’da Kahire’nin doğusundaki bir sanayi bölgesinin açılışı sırasında, bir televizyon kanalı tarafından da yayınlanan bir konferansta, “Barajı doldurma ve işletme sürecini müzakere savaşına dahil ediyoruz. Bu müzakereler, devam eden bir savaştır. Bize uzlaşı vermeyen hiçbir şeyi imzalamayacağız” diyerek görüşmelerin başarılı olacağına dikkat çekti.

Sosyal medya ve yerel medya organlarının askeri eylem seçeneğine ilişkin yaklaşımlarını kabul etmediğini belirten Sisi, şunları söyledi:

“Kimse askeri eylemden bahsetmesin ya da askeri eylem tehdidinde bulunmasın. Dikkatli konuşsunlar, çünkü kamuoyuna hitap ediyorsunuz. Bu söylem doğru değil. Çünkü müzakere ediyoruz ve müzakereler de bir savaştır. Çıkarlarımıza hizmet etmediği sürece nihai bir anlaşma imzalamayacağımızı garanti ederim. Su payımızı etkilememesi koşuluyla Etiyopya ve Sudan’daki kardeşlerimizin kalkınma ve elektrik üretme hakları konusunda istekliyiz.”

Sisi, barajın etkilerine karşı Mısır’daki tarım sektörünü de güvence altına almaya çalıştığına değindiği açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Bir trilyon liraya yakın yatırımlarla su kullanımını en üst düzeye çıkarmak ve israfı azaltmak için oldukça önemli tedbirler alıyoruz.”

Sisi, devletin ‘su kalitesini artırmak, atık hacmini azaltmak ve suyun birden fazla kez yeniden kullanımını sağlamak’ için eksiksiz bir plan çerçevesinde arıtma ve tuzdan arındırma tesisleri kurmaya çalıştığını vurguladı.

Müzakereler henüz Etiyopya’nın iki aşağı havza ülkesinin yetersiz su paylarına zarar vermeksizin rezervuarı nasıl dolduracağını ve işleteceğini belirlemeyi amaçlayan bir anlaşma ortaya koyamadı.

Mısır, Etiyopya ve Sudan geçen pazartesi akşamı yeni bir tur oturum düzenledi. Toplantı sırasında Mısır ve Sudan, Nahda Barajı rezervuarını tek taraflı şekilde doldurması nedeniyle Etiyopya’yı eleştirdi. Mısır Su kaynakları Bakanlığı da şu açıklamada bulundu:

“İki aşağı havza ülkesi Etiyopya’nın tek taraflı olarak barajı doldurma konusundaki endişelerini dile getirdi. Bu ülkeler, mevcut müzakere sürecinin gündemi, doldurmak ve işletmek için adil bir anlaşmaya varılması hususunda birçok soru yöneltti.”

AfB tarafından düzenlenen görüşmelerde ele alınan konular arasında yağışın az olduğu kuraklık yıllarında barajın nasıl işletileceği meselesi de yer alıyor.

Toplantıda, askıda kalmış teknik ve yasal noktalar için bir çözüm bulunması için çalışılarak son gelişmeler ışığında üç ülkeye iç istişareler yürütme fırsatı verilmesi gerektiği sonucuna varıldı. Aynı zamanda 3 Ağustos Pazartesi günü de bir araya gelme konusunda uzlaşı sağlandı. Etiyopya, Mısır’ın Nil suları üzerindeki yıllık 55,5 milyar metreküp olarak tahmin edilen ‘tarihsel payını’ kabul etmiyor. Bunların ‘eski sömürge anlaşmaları’ bağlamında olduğunu belirterek bu payın ‘kendi kalkınma hakkını sınırlayamayacağını’ savunuyor.

Etiyopya, söz konusu adımına uluslararası çapta destek bulmak için bir kampanya başlatmaya çalışıyor. Dışişleri Bakanı Gedu Andargachew, geçtiğimiz günlerde Etiyopyalı diplomatlarla bir toplantı düzenledi. Andargachew, toplantı sırasında ‘ülkenin adil ve makul politikasını yayma çabalarını artırma’ çağrısında bulundu. Etiyopya Haber Ajansı’na göre Dışişleri Bakanı, Etiyopya Su, Sulama ve Elektrik Bakanı Seleşi Bekele ile Asya ve Okyanusya ülkelerindeki Etiyopyalı diplomatlarla düzenlenen ortak bir toplantıda “Ülkenin gelecekteki kalkınması, büyük ölçüde su kaynaklarına ve Nil Nehri sularının adil kullanımına dair aktif diplomasilere bağlı olacak” ifadelerini kullandı. Bakan, ‘Mısır’ın küresel olarak kamuoyuna egemen olan tutumuna karşı ülkesinin vizyonunu zayıf şekilde tanıtması’ dolayısıyla da Etiyopyalı yetkiliye eleştiride bulundu. “Nil Havzası’ndaki mevcut statükoyu etkin bir şekilde değiştirmek, Mısır’ın hegemonyasını ve Etiyopya’nın su kullanma hakkına karşı yürüttüğü sahte propagandasını göstermek için diplomatik çabalar devam ediyor” dedi. Andargachew, Etiyopyalı diplomatların kıyıdaş ülkeler arasında adil ve makul kullanım ilkesini koruyarak, ülkenin kararlı müzakere gücünü artırmak için ön planda bulunmaları gerektiğine dikkat çekti. Bakan’a göre Etiyopya, Nil Havzası ülkelerinin diğer kıyıdaş ülkeler de dahil olmak üzere çeşitli paydaşlarla ilişki kurarak yeni bir diplomatik yaklaşımı yeniden canlandıracağını ifade etti.

Kaynak: turkish.aawsat