TEI'nin ürettiği ve geliştirmeye devam ettiği motorlar

Türkiye'nin havacılık motorlarındaki merkezi TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI), alt yüklenici olarak yer aldığı projeler ve kendi geliştirdiği sistemler ile dünyanın önde gelen motor üreticilerinden biri olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.

Savunma Sanayii Dergilik'e konuşan TEI Programlar Direktörü Ahmet Kain, TEI tarafından üretilen ve geliştirilen motorları anlattı.

- TEI PD-170 İnsansız Hava Aracı (İHA) Motoru

Kain, PD-170 hakkında şu bilgileri verdi:

"PD-170, 4 silindirli turbodizel havacılık motoru. İnsansız hava araçlarına güç veren, gayet yakıt sarfiyatı düşük ve güç olarak da sınıfında bir üst sınıfta faaliyet gösterebilecek kapasitede bir motorumuz. Şu an projemiz tüm hızıyla devam ediyor, bütün yer testlerini tamamlamış bulunmaktayız, aşınma ve dayanım testlerine devam ediyoruz. Ayrıca TUSAŞ Havacılık ile birlikte uçuş testlerine de başladık. 15 bin fit irtifaya kadar da motorumuzu test ettik. Gayet başarılı bir şekilde geçti. Önümüzdeki aylarda 30 bin fite kadar çıkıp bu motorumuzun sertifikasyon sürecinde ilerlemeye devam etmeyi planlıyoruz. Uçuş testi için bu motorumuz Anka platformuna katıldı. Uçuş testine Anka platformuyla başladı. Daha ileride de diğer insansız hava araçları platformlarına takılma kabiliyeti var. Bunun içine Aksungur da dahil; TAI’nin üretmiş olduğu. Aksungur platformu veya Baykar’ın ürettiği Akıncı’nın taşıyıcı yükü az olan uçak platformunda da kullanılabilecek bir motor. Ayrıca uluslararası ülkeler içinde böyle bir imkanımız var, bu motoru satmak için. Diğer insansız hava araçlarında da kullanılabilir veya ticari olarak da kullanma kapasitesinin, biz yüksek olduğunu düşünüyoruz. Bunun için gerekli onaylar ve sertifikasyonlar alınması gerekiyor. Bunlarla da ilgili bir çalışma başlatmayı planlıyoruz."

- LEAP Motoru

General Electric firmasının Boeing 737 ve Airbus 320 uçakları için üretmiş olduğu LEAP motorunun bazı parçalarını ürettiklerini dile getiren Kain, "TEI olarak biz 1985’te 10 ila 15 parça üretim portföyüyle başladığımız üretim maceramızı şu an 1000’in üzerindeki parçanın üretim kabiliyetiyle devam ettirmek üzereyiz. Bu LEAP motoru, şu an dünyanın en iyi satan motoru, en fazla satan motoru olarak tarihe geçecek bir motor." ifadelerini kullandı.

LEAP motorunun en büyük tedarikçisi olarak TEI'nin dünya çapında bir üne sahip olduğunu ve geçen yıl LEAP motorunun iki üretici firması olan hem General Electric hem de Safran'dan en iyi tedarikçi ödülünü aldıklarını belirten Kain, LEAP motorunun parçaları konusunda çok büyük kabiliyet ve tecrübelerinin bulunduğunu vurguladı.

Yıllık yaklaşık 1000-1500 civarında motor teslimatı için parça üretimini gerçekleştirdiklerini aktaran Kain, "Önümüzdeki beş on sene içinde siparişlerimizi devam ettirip teslim ediyoruz. General Electric firmasının en büyük tedarikçisi olmaktan gurur duyuyoruz. Yıllık ihracatımıza da savunma sanayiinde ikinci sırada sahip olmamızın bu motorun üretiminde çok büyük payı var. Dolayısıyla  ileride kazanacağımız milli motor kabiliyetlerinde böyle bir platformun üretilmesinde de bize kazandırdığı kabiliyetlerin de çok büyük faydası var." diye konuştu.

- T701D turboşaft motoru

TEI olarak Türkiye’nin ilk turboşaft motoru olan T701D motorunu hayata geçirmekten gurur duyduklarını söyleyen Kain, motor hakkında şunları söyledi:

"T701D motoru, GE Aviation lisansını kullanarak Türkiye’de TEI olarak üretimini yapacağımız ve teslim edeceğimiz bir motor. 2000 beygir güce sahip olan bu motor Sikorsky Black Hawk helikopterlerine güç verecek bir motor. Burada hem kendimiz yerli olarak bu motorun üretimini sağlayacağız hem de montajını, testlerini ve servisini TEI olarak Türk Kara Kuvvetlerine servis olarak sunacağız. Bu motorun yerlilik oranı yüzde 50’nin üzerinde olacak ve ordumuza teslim edeceğimiz bu motorla Türkiye’nin turboşaft  motor kabiliyetini geliştirmesinde büyük bir adım atmış olacağız. Böyle bir gurura sahip olmaktan da çok memnunuz ve TEI olarak da ileride daha büyük motor programlarına imza atacağımıza eminiz."