Deniz savaş sistemi tasarımı

Deniz Savaş Sistemi; su üstü/su altı platformlarında, bünyesinde silah, atış kontrol, sensör, elektronik-harp, kendini koruma, haberleşme, seyrüsefer ve savaş yönetim gibi birçok karmaşık alt-sistem bulunduran Sistemler Sistemidir (System of Systems,SoS).

“Sistemler Sistemi” (SoS) bir içeriğe sahip olduğundan, tasarlanan savaş sistemi çözümleri, alt sistemlerin özellikleri de dikkate alınarak sistemler üstü bir yaklaşımla oluşturulmaktadır.

Deniz Savaş Sistemi, kapsamı dahilinde olan alt sistemlerin birbirleri (sistem-sistem) ve platform ile (sistem-gemi) entegrasyonu sonucunda oluşacak savaş sistemi fonksiyon ve performansları doğrultusunda Hava Savunma Harbi (HSH), Arama/ Kurtarma, Suüstü Harbi (SÜH), Amfibi Harekât gibi görevleri icra etmek üzere tasarlanmaktadır.

Aşağıdaki şemada yer alan çalışmaların hepsi sistemler sistemini oluşturan savaş sistemi çalışmaları olarak ele alınmaktadır. Yürütülen çalışmaları, Savaş Sistemi Tasarım Ve Analizi, Entegrasyon Tasarımı, Etkileşimsel Entegrasyon Tasarımı, Doğrulama/Geçerleme/Kabul Ve Alt Sistem Geliştirme/Üretim/Tedarik ana başlıkları altında toplamak ve tüm bu çalışmaların gemi ile olan etkileşimiyle değerlendirmek mümkündür.

Gemi inşa ile savaş sistemi gerçekleme faaliyetleri genelde birbirine paralel yürüyen faaliyetlerdir. Bu tasarım sürecinde, platform (gemi) tasarımı ile uyumluluğun sağlanması, her iki tasarımın birbirlerine olan etkilerinin belirlenerek analiz edilmesi ve olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için uygun tedbirlerin alınması öncelikler dahilindedir.

Analiz ve tasarım safhasında çalışmalar öncelikli olarak operasyonel konseptin oluşturulmasıyla başlamaktadır. Çözüm yaklaşımı içinde “görev analizi” aşamasında, görev ihtiyaçlarından yola çıkılarak platformun icra edeceği görevlerin ve işletme konseptlerinin detaylı olarak irdelenmesi, sistemlerin bir araya gelerek oluşturacakları fonksiyonların belirlenmesi ve fonksiyonel akışların oluşturulması hedeflenmektedir.

Görev analizlerinde, aday savaş sistemi konfigürasyonuna yönelik “görev etkinlik analizleri” ile optimum çözüm kümesi oluşturulmaktadır. Bu aşamada, SADM (Ship Air Defence Model) gibi analiz araçları ile savaş sistemi ve platforma entegre edilmiş (installed) alt sistemlerin performanslarının ve birbirleriyle etkileşimlerinin analizi, komuta kontrol algoritmalarının etkinlik analizi, hard-kill ve soft-kill önlemlerin etkinliklerinin analizi vb. analizler gerçekleştirilmektedir. Analizler, kullanıcı ihtiyaçlarına uygun alt sistemlerin seçimi, Savaş Sistemi tasarımının gözden geçirilmesi ve test senaryolarının hazırlanması aşamalarında katkı sağlar.

Entegrasyon tasarım safhasına geçtiğimizde, fonksiyonel entegrasyon, fiziksel entegrasyon, etkileşimsel analizler kapsamında çalışmalar yürütülmektedir.

Fonksiyonel entegrasyon kapsamında sistem-sistem arayüzlerine (analog/discrete elektriksel sinyal, RF, video, sinkro, sinyal protokolleri (örnek: RS232), yazılım protokollerine (örnek: NMEA 0183 gibi) yönelik çalışmalardan bahsedilmektedir. Sistem-sistem entegrasyonu faaliyetleri farklı alt sistemler arasında gereken elektriksel, yazılımsal ve mekaniksel uyumlama birimlerinin tasarımını da içermektedir.

Fiziksel entegrasyon kapsamında sistem-platform arayüzlerine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Alt sistem/birimleri ile gemi ve diğer alt sistemler arasındaki ağırlık, mekanik bağlantı arayüzü, servis ve etkileşim alanları, boyut, faundeyşın gibi mekaniksel arayüzler tanımlanır. Alt sistemlerinin ihtiyaç duyacağı ve gemide yer alan diğer alt sistemler tarafından sağlanan güç (ana/yedek), soğutma sıvısı/havası, iklimlendirme, basınçlı hava/su, hidrolik, gemi topraklama alt yapısı baraları v.b. arayüzler bu kapsamda tanımlanır. Sistem-platform entegrasyon faaliyetleri; sistemlerin gemiye montajı, statik ve dinamik muvazat çalışmaları, gemi servislerinin tanımlanması, kablaj çalışmaları, şok ve titreşim ihtiyaçlarına göre gerekli uyumlama birimlerinin tasarlanması gibi görevleri de içermektedir.

Entegrasyon tasarımı aşamasında tüm gerçekleştirilen faaliyetlerin yanı sıra gemi seviyesinde de yürütülmesi gereken ve savaş sistemi tasarımına etki eden, gemi tasarımına bağlı analiz çalışmaları da bulunmaktadır.

• Yerleşim Analizi, Yerleşim Tasarımı ve Ergonomi

• EMI/EMC

• Anten Yerleşim

• Sensör/Silah Kapsama

• Sualtı Akustik

• Hidrodinamik

• Isı Yayınım

• Şok

• Titreşim

• Çevre Koşulları Uyumluluk

• Karartma (Blanking)

• RKA (Radar Kesit Alanı)

• Degaussing • Ses/Gürültü Analizi (Air-Borne Noise)

• Akustik İz (Structure-Borne Noise)

• Kızıl Ötesi İz

• Rüzgar Dağılımı Analizi

• Elektrik Yükü

Alt sistem seviyesinde yürütülen çalışmaların kapsamına, savaş sisteminde yer alan alt sistemlerin ve entegrasyon/montaj için gerekli malzemeleri tedarik edilmesi, geliştirilmesi, üretilmesi, fabrika kabul testlerinin gerçekleştirilmesi, platforma entegre edilmesi, birlikte çalışabilmesi ve gemi üzerinde tüm savaş sisteminin entegrasyonunun gerçekleştirilmesi girmektedir. Entegrasyon ve montaj için gerekli olan başlıca malzemeleri, şu şekilde sıralayabiliriz. Güç uyumlama ve dağıtım birimleri, sinyal uyumlama ve dağıtım birimleri, kablo ve konnektörler, mekanik montaj malzemeleri, şok sönümleyiciler, pnömatik uyumlama ve dağıtım birimleri, hidrolik uyumlama ve dağıtım birimleri, iklimlendirme birimleri, topraklama malzemeleri gibi.

Doğrulama/geçerleme/kabul safhasına geldiğimizde gerçekleştirilen çalışmaları kabaca şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Alt sistem tedarik süreci içinde de değerlendirilebilecek Fabrika Kabul Testleri (FKT)

2. Savaş sistemi alt sistemlerinin HAT’larından önce işletmeye alınması amacıyla gerçekleştirilen İşletmeye Alma (STW)

3. Savaş Sistemi Entegrasyon Testleri (SIT)

4. Savaş sisteminin, geminin seyire çıkmasına ihtiyaç duyulmadan test edilebilecek arayüzleri ve operasyonel fonksiyonlarının test edildiği Liman Kabul Testleri (LKT)

5. Savaş sisteminin, geminin seyri sırasında test edilmesi gereken arayüzleri ve operasyonel fonksiyonlarının test edildiği Deniz Kabul Testleri (SKT)

- ASELSAN Dergi, 116. Sayı