TUSAŞ’ta kritik malzemelerin test ve kalifikasyon süreci

TUSAŞ tarafından 2 ayda bir yayımlanan “TUSAŞ MAG” dergisinin 130. sayısında  “Kritik Malzemelerin Test ve Kalifikasyon Süreci” başlıklı makaleye yer veriliyor.

Makalede TUSAŞ’ın kendi imkan ve kabiliyetleriyle kritik malzeme üretimi süreci ele alınıyor:

KRİTİK MALZEMELERİN TEST VE KALİFİKASYON SÜRECİ

Şirketimiz, havacılık ve uzay alanındaki yükselişini hızla sürdürürken ülkemize de yeni kabiliyetler kazandırmaya devam ediyor. Sektörde büyük önem arz eden ve firmaların yetkinlikleri arasına eklemek için çalışmalar yürüttüğü kritik malzemelerin yerlileştirilme oranlarını artıran Şirketimiz, dışa bağımlılığı her yıl daha da azaltıyor. İştirak ve paydaşlarımızın desteğiyle gelişen üretim kabiliyetiyle Şirketimiz, sektördeki gücüne güç katıyor.

Hava araçları ve uzay sistemlerinin gövde yapılarının gerek yakıt, yolcu, mühimmat gibi uçuş yüklerine gerekse operasyon esnasında maruz kalabileceği manevra kuvvetlerine ve çevresel şartlara karşı dayanım göstermesi gerekiyor. Bu temel ihtiyaç çerçevesinde gövde yapılarını oluşturan malzemeler kritik yapısal malzeme olarak tanımlanıyor. Genel itibarıyla metaller, metal alaşımları ve karbon elyaf takviyeli polimer reçineli kompozitler, bu kategori içerisinde tanımlanıyor. Günümüzde hava ve uzay platformlarının değişen ve gelişen ihtiyaçları düşünüldüğünde, üretiminde birtakım mühendislik uzmanlıkları gerektiren, ihraç kısıtlamalarına maruz kalan ya da yurt içi tedarik, üretim altyapısıyla alternatifi sağlanamayan malzemeler, kritik yapısal malzeme kategorisinde yer alabiliyor.

Kritik yapısal malzemeler hava ve uzay platformlarının tasarım, imalat ve lojistik döngülerinde büyük önem arz ediyor. Tasarım aşamasında en iyi performans özelliğine sahip olan malzemeler ürün konsept geliştirme adımında belirleniyor ve ilgili malzeme için özellik testleri gerçekleştiriliyor. İmalat aşamasında kritik yapısal malzemeler mekanik, kimyasal ve ısıl prosesler vasıtasıyla ürün platformlarında kullanıma uygun hâle getiriliyor. Platformların uygun malzemelerle teslim edilmesi, bakım ve onarımlarının da bu malzemelerle gerçekleştirilmesi gerekiyor. Tüm bunlar odak noktasına alınarak kritik yapısal malzemelerin sürdürülebilir şekilde tedarik edilebilir, hızlı ve düşük maliyetlerle sahip olunan imalat altyapılarıyla uyumlu hâlde üretilebilir ve hava ile uzay platformlarının uzun ömürlü operasyonlarında yer alabilir durumda olması için çalışmalar yürütülüyor.

Şirketimizde kritik malzeme üretimi

Kritik yapısal malzemelerin geliştirilmesi süreci, Şirketimizin özgün ürün platform envanterini genişletmesiyle yurt dışından tedarik edilen malzemelerin ihraç kısıtlamalarına maruz kalması sonucu ihtiyaçların karşılanamaz hâle gelmesiyle başladı. Özgün ürünlerimizin operasyonel isterlerini ve sektördeki rekabet gücünü artırmak amacıyla yabancı muadillerinden daha yüksek performansa sahip malzemeler yapılması gerekliliği ortaya çıktı. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla hem ülkemizdeki üretici firmaların havacılık sektöründeki kabiliyetlerinin artırılması hem de üniversite ve araştırma merkezleriyle iş birlikleri oluşturularak yerli ve millî malzeme geliştirme süreçlerine ivme kazandırılması sağlandı. Şirketimiz, yurt dışı iştirakleri aracılığıyla dünyanın sayılı firmaları, üniversiteleri ve merkezleriyle ortak araştırma ve geliştirme projeleri yürütüyor.

Şirketimiz son yıllarda geliştirdiği özgün ürün platformlarında kayda değer ölçüde kritik yapısal malzeme kullanıyor ve sahip olduğu malzeme yelpazesini her geçen gün zenginleştiriyor. Şirketimiz bünyesinde ülkemizdeki metal ve metal alaşımı üreticileriyle havacılık şartlarını sağlayan malzemeler geliştiriliyor. Ayrıca, Savunma Sanayii Başkanlığı destekli olarak yürütülen projeler neticesinde yerli karbon elyaf takviyeli polimer kompozit malzemeler geliştirdiğimiz insansız hava araçlarında ve helikopterlerde kullanılıyor. Hava platformlarının değişen ve gelişen ihtiyaçları çerçevesinde yerli ve millî elektromanyetik özelliğe sahip fonksiyonel, eklemeli imalat ve optik malzemeler Şirketimizde yürütülen çalışmalarla havacılık sektörüne kazandırılıyor.

Güçlü altyapı

Malzemelerin geliştirilmesi ve üretimi kapsamında Şirketimiz, çok geniş bir iş birliği ağına sahip. Ülkemizdeki üretici kuruluşlar, araştırma merkezleri ve üniversitelerle bugüne kadar başarılı bir şekilde yerli ve millî malzemeler geliştirildi. Malzemelerin hava platformu üzerine entegre edilebilir hâle gelmesi için Şirketimiz, uluslararası akreditasyonlarla havacılık sertifikasyonlarının gereksinimlerini sağlayan üretim altyapısıyla çalışmalarını sürdürüyor.

2023 yılının Mayıs ayında faaliyete alınması planlanan Malzeme, Proses ve Metroloji Laboratuvarı ile ülkemizin malzeme alanındaki en kapsamlı altyapısı Şirketimizde yer alacak. Bu laboratuvar, ulusal ve uluslararası akreditasyonlara sahip olarak hızlı, kaliteli ve güvenilir hizmet sunacak.

İştirak ve paydaşlarımızın rolü

Şirketimiz, yerli ve millî malzeme geliştirme faaliyetlerimizde özellikle son iki yıldır ABD menşeli iştiraklerimizle dünyanın sayılı araştırma merkezleri ve üniversitelerinde ileri malzeme geliştirme projeleri yürüttü. National Center for Supercomputing Applications (NCSA) ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi ortaklığında yürütülen proje sonucunda metal malzemelerin test maliyetlerini ve sürelerini yüzde 70 oranında azaltan yapay zekâ destekli malzeme test yöntemi geliştirildi.

Wichita Eyalet Üniversitesi ile yürütülen proje sonucunda ise hafif, yüksek performanslı ve sivil uçaklara entegre edilebilir, yüksek sıcaklığa dayanıklı, yanmaz kompozit malzeme geliştirildi. Malzeme geliştirme projelerimiz her yıl daha da artarken Malezya ve Pakistan iştiraklerimizle de benzer projeler kurgulayan Şirketimiz, ülkemizde güçlü bir bilgi transfer ağı oluşturarak kazanımlarımızı Türkiye’nin hizmetine sunuyor.

Şirketimiz ayrıca, yerli ve millî malzemelerin son ürünle buluşması noktasında stratejiyi oluşturarak tüm paydaşları ortak zeminde bir araya getirmeye devam ediyor. Paydaşlarımız, Şirketimizin ihtiyacı olan teknolojilerin fikri mülkiyet haklarına sahip olarak gerçekleştirdikleri çalışmalarda ürünlerini havacılık uyumlu hâle getiriyor. Sahip oldukları altyapılarla ürün geliştirme döngüleri, maliyet etkin ve sürdürülebilir olarak devam ediyor. Şirketimiz, malzeme geliştirme projeleri kapsamında, ülkemizin ihtiyaçlarını karşılarken iş gücü ve altyapıyı buluşturuyor ve havacılık ekosisteminin olgunlaşmasına destek veriyor.

Gelecekte Şirketimizi neler bekliyor?

Şirketimiz, “Özgün ürünlere sahip ve küresel rekabet gücüne ulaşmış dünya markası havacılık ve uzay şirketi olmak” vizyonu doğrultusunda ilk olarak kritik yapısal malzemelerde yurt dışı bağımlılığımızı ortadan kaldırmak gayesiyle yerli ve millî malzeme geliştirme projelerine ağırlık verecek. Bu kapsamda, tüm platformlarımızda ülkemizin kaynakları kullanılarak üretilmiş malzemelerin kullanılması planlanıyor. Böylelikle ihraç kısıtlamalarına ve yaptırımlara maruz kalmadan platform üretimi sürdürülebilir hâle gelecek.