TUSAŞ, yetkinliklerini GÖKBEY’in tam boy statik testi ile artırıyor

TUSAŞ tarafından 2 ayda bir yayımlanan “TUSAŞ MAG” dergisinin 122. sayısında Genel Maksat Helikopteri Gökbey'in tam boy statik testi ve bu testin TUSAŞ'a kazandırdıkları hakkında bir yazıya yer veriliyor.

TUSAŞ MAG dergisinin 122. sayısına, mobil uygulamamızın dergi bölümünden ücretsiz olarak ulaşabilirsiniz.

Dergide yer alan “Şirketimiz Yetkinliklerini GÖKBEY’in Tam Boy Statik Testi ile Artırıyor” başlıklı yazıyı, takipçilerimize sunuyoruz:

ŞİRKETİMİZ YETKİNLİKLERİNİ GÖKBEY’İN TAM BOY STATİK TESTİ İLE ARTIRIYOR

Şirketimiz tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk yerli ve millî özgün helikopteri T625 GÖKBEY projesi büyük bir hızla devam ediyor. Sertifikasyon çalışmalarının sürdürüldüğü süreçte testlere tabi tutulan GÖKBEY’in ikinci prototipi uçuş zarfı genişletme kapsamında 10 bin feet irtifada, 120 knot hıza çıkarak önemli bir aşamayı daha başarıyla tamamladı.

Gerçekleştirilen uçuş ile önemli test verileri elde edilen GÖKBEY, sertifikasyon ve test uçuşları için gökyüzüne taşınmaya devam edecek. 2018 yılının Eylül ayında ilk uçuşunu gerçekleştirdiği tarihten bugüne test ve değerlendirme faaliyetlerini başarılı bir şekilde sürdüren helikopter, üstün faydalı yük imkânı ve farklı konfigürasyon seçenekleri ile arama-kurtarma, personel taşıma, VIP, yangınla mücadele ve hava ambulansı gibi çeşitli görevleri icra edebilecek.

GÖKBEY için kurulan test merkezi

Uzun yıllar edindiği tecrübesini şimdi de hava araçlarına uyguladığı testlerle pekiştiren Şirketimiz, ilk özgün helikopterin testlerini kendi bünyesinde gerçekleştirmek için harekete geçti. Dünya standartlarında ekipman ve altyapı ile donatılmış, 3200 m2 kapalı alana sahip modern bir test merkezi inşa eden Şirketimiz, bu tesisi tam kapasite ile çalıştırdığında ise aynı anda 60 farklı istasyonda (60 farklı test kampanyası) test gerçekleştirebiliyor. Tesisin sahip olduğu altyapı, bu testlerde toplamda 400 farklı yük uygulama ekipmanını aynı anda çalıştırabilme ve kontrol edebilme olanağı sağlıyor.

Tesiste; komponent seviyesinden başlayıp, tam boya ulaşan statik ve ömür dayanım testlerini gerçekleştirme kabiliyetinin yanı sıra hava aracı yapısal parçalarının dinamik karakterizasyon parametrelerinin belirlenmesi ve görev kritik sistemlerinin fonksiyonel davranışlarının incelemesi faaliyetleri yürütülebiliyor.

Yerlileştirme oranı artırıldı

Test parçasına uygulanan yükleme, en basit anlatımıyla, hidrolik sıvının bir noktadan yüksek basınçla pompalanması, yüksek güce sahip bu sıvının düzenli akışa dönüştürülmesi ve yük uygulama ekipmanlarına ulaştırılması esasına dayanıyor. Bu hat boyunca kullanılan birçok hidrolik ekipman mevcut. Bu ekipmanlar, ilk dönemlerde yurt dışı menşeli firmalardan alınırken, son yıllarda Şirketimizin öncülük ettiği yerlileştirme atılımlarıyla birlikte yerli firmalar ile yapılan çalışmalar sonucunda çeşitli yük uygulama kapasitesine sahip hidrolik eyleyiciler, hidrolik servis monifoldları, yük boşaltma üniteleri ve hidrolik güç üniteleri artık yerli sanayiden tedarik ediliyor. Ayrıca, testler için kritik ekipmanlardan biri olan test kontrol sistemi için de yerlileştirme çalışmalarına başlanmış durumda.

Yerlileştirme hareketiyle birlikte donanım maliyetleri azaltılarak, temin sürelerinde ise iyileşmeler yaşanıyor. Bu durum, mali açıdan büyük bir önem arz ederken, proje grupları test takvimlerine tam uyum sağlayabiliyor.

Şirketimizde gerçekleştirilen en büyük test olacak

Şirketimiz tarafından ilk kez HÜRKUŞ projesi ile 2016 yılında gerçekleştirilen Tam Boy Statik Testi, GÖKBEY ile farklı bir boyut kazanıyor. Test parçası ve test düzeneği için harcanan zaman, iş gücü ve maliyet ile test yükleme parametreleri için kullanılan ekipman çeşitliliği ile enstrümantasyon hacmi olarak bakıldığında GÖKBEY FSST için Şirketimizde şimdiye dek gerçekleştirilen en büyük test olacak.

Dünyadaki örnekler göz önüne alındığında bu çalışma Şirketimizi bu alanda ilk sıralara taşıyor. Tam Boy Statik Testi hava aracının ilk uçuşunun güvenli şekilde yapılabilmesi için havacılık otoriteleri tarafından ilk uçuş öncesi zorunlu tutulan bir test olması bakımından büyük önem arz ediyor. Bu test sırasında helikoptere havada uçarken tecrübe edeceği kritik yükler hidrolik test pistonları tarafından uygulanıyor. Test yüklerinin hesaplanması için tasarım ekiplerimiz teste özel yazılımlar geliştirerek, kullanılmasını sağlıyor.

Test tüm özgün hava araçlarına uygulanacak
2019 yılında yayımlanan test ister dokümanı ile resmî olarak başlayan testler için gerekli düzeneğin kurulumuna 2020 yılının Mayıs ayında başlandı. Şubat 2021’de helikopter gövdesinin test düzeneğinin içine alınması ve bağlanmasıyla birlikte test için en kritik adımlarından biri atılmış oldu. Mevcut plan dâhilinde ise helikopterin uçarken tecrübe edeceği, kritik 32 koşulu temsil eden test yüklemelerine 2021 yılı ikinci yarısında başlanması hedefleniyor.

Gerçekleştirilen her test ile daha büyük işler başarabilme cesareti kazanan Şirketimiz, GÖKBEY için gerçekleştirilecek olan Tam Boy Statik Testi’nin ardından, bu testi diğer hava araçlarına da uygulayacak.